edep iman

Edep, bir toplumda örf, adet ve kural halini almış iyi tutum ve davranışlar
veya bunları kazandıran bilgi anlamında kullanılan bir terimdir. Terbiye,
kavlen, fiilen insanlara lütuf ile muamele etmek, güzel ahlak, usluluk,
haya, sünnete uygun hareket etmek demektir.
...
Peygamber Efendimiz İbn Mace'de geçen bir hadis–i şeriflerinde şöyle
buyurur: "Allah bir kulunu helak etmek isterse ondan hayasını alır. Hayası
alındığında onu hep uğursuz bulursun. Onu hep böyle bulduğunda emanet
duygusunu da yitirir. Yitirince onu hep hain olarak görürsün. Onu bu halde
görünce merhamet duygusunu da kaybeder. O bu hale düşünce onu kovulmuş bir
halde bulursun. En son onu öyle bir halde görürsün ki İslam halkası artık
onun boynundan alınmıştır." Edeb, nefsi gerektiği şekilde terbiye etmek ve
güzel ahlâk ile süslemektir. Edeb, insanın mutlak bir fazilet kaynağıdır.
Cennet’teki makamlara, amel ve edeple ulaşıldığını da her zaman hatırlamak
gerekir. Tasavvuf ehli ise edebi, ''Ma-fevkini (üstündekini) çok görmemek;
ma-dununu (aşağısındakini) tahkir etmemek, herkesi haliyle hoş görüp
Halık'ın hatırı için mahluka merhamet edip sevmektir'' şeklinde tarif
ederler. Gönüller sultanı Mevlana edep konusunda şunu söyler. ‘Edepsiz,
yalnız kendine kötülük etmez;bütün çevreye ateş salar. Şu gök, edep yüzünden
ışıklarla dopdolu bir hale gelmiştir; melek edep yüzünden suçtan arınmıştır,
temiz olmuştur’

Edepten nasibini alamamış kimsenin milletine faydalı olması mümkün değildir.
Edep hali olmayan kişi hem kendine hem de çevresine zarar verir. İnsan,
kendisini her türlü beladan koruyan edep tacını bir an önce giymek zorunda
olduğunu unutmamalıdır:

Edeb bir taç imiş nur-ı Hüda’dan

Giy ol tacı emin ol her beladan

Divanı Kebir’de sık sık edep kavramına yer veren Mevlana şöyle der:
Ademoğlunun eğer edepten nasibi yoksa adem değildir, Ademoğluyla hayvan
arasındaki fark edeptir, Gözünü aç da bak cümle Kelamullah’a, Kur’an’ın
bütün ayetlerinin manası edepten ibarettir.

Hak aşığı Yunus Emre’de şöyle der :

Ehli diller arasında aradım, kıldım talep.

Her hüner makbul imiş, illa edep illa edep.

ALINTI